Een erfgoedevenement met bijna 2000 deelnemers. Het evenement is dus groots en wordt gedragen door al die mensen. De theaterparade op de Brabantsedag in Heeze bestaat dan ook al 65 jaar en trekt ieder jaar veel belangstelling. Het evenement wordt ingekleurd door de zestien vriendenkringen, buurtverenigingen, stichtingen en verenigingen die samen de inhoud van de parade vormgeven.

De hele zomer een levendige dynamiek

In 2022 gaat de parade alweer voor de 63e keer door de straten van Heeze. De eerste keer werd de optocht georganiseerd omdat in de zomer veel verenigingen in Heeze stil vielen. Er was weinig te doen en daarom werd een boerenoptocht georganiseerd waarin oude ambachten verbeeld werden. Sindsdien is de geschiedenis van het hertogdom Brabant de inspiratie voor een grootse optocht met praalwagens, prachtige kostuums en straattheater. Om dit alles voor elkaar te krijgen staat Heeze de hele zomer in het teken van de Brabantsedag.

In juni verschijnen er zestien tenten in het dorp waar de wagenbouwers aan de slag kunnen. De tenten staan in en rondom het dorp en de dynamiek van de voorbereidingen gonst dus in de zomermaanden door Heeze. De bouwgroepen hebben vaak een lange historie. Zij staan in de zomerperiode midden in de samenleving en staan dan ook altijd open voor nieuwe leden. Wie het leuk lijkt om mee te doen met de Brabantsedag kan altijd een plekje vinden om aan te sluiten.

Iedere groep is opgedeeld in losse werkgroepen, zo is er in de winter een groep bezig met het bedenken van een onderwerp bij het overkoepelende thema van dat jaar. Daarna gaan er groepjes aan het werk met een technisch ontwerp, met kleding, grime en spel. De losse werkgroepen hebben veel eigen verantwoordelijkheid. Iedere bouwgroep bepaalt zelf hoe hun praalwagen eruit gaat zien.

De bouwgroepen zijn onderling competitief maar werken niet in het geheim. Er is veel uitwisseling van ideeën en technieken. Dat draagt bij aan de saamhorigheid die je tijdens het bouwen in Heeze voelt. Maar uiteindelijk willen alle groepen toch graag winnen: de algemeen winnaar krijgt eeuwige roem, of tenminste, tot de volgende editie. Alle deelnemers krijgen na afloop, als dank voor hun deelname een bierpul. Een heus collectors-item in Heeze.

Vakanties wijken voor het bouwseizoen

Omdat het bouwseizoen in juli en augustus op het hoogtepunt is komt voor veel Heezenaren de zomervakantie in het gedrang. Het bouwen is één van de kernonderdelen van de Brabantsedag: de gezelligheid rondom het bouwen van de wagens. Voor sommigen is de parade zelfs bijzaak, alleen de afronding van een hele leuke periode vol saamhorigheid.

Fanatieke Heezenaren gaan dus ook graag zo vroeg mogelijk op vakantie, om maar niets te hoeven missen. Of gaan pas in september weg. Eén van die fanatiekelingen is Frank van Lierop. Hij is bijna vijftig jaar deelnemer geweest in de parade van de Brabantsedag. Dat kreeg hij met de paplepel ingegoten: zijn ouders waren ook actief binnen de parade.

Als kind deed Frank mee bij de groep van zijn ouders: Vriendenkring Kapelstraat. Na een aantal jaren meegedraaid te hebben besloot een groep jeugdigen zelf een wagen te gaan bouwen: zo ontstond bouwgroep Vriendenkring Hopeloos, die nu ook alweer ruim veertig jaar bestaat. Veel bouwgroepen zijn dan ook doorgegroeid van echte buurtschappen naar vriendenkringen. Of bouwgroepen zijn mensen die verbonden zijn aan verenigingen zoals de voetbalvereniging. Zo groeit de Brabantse dag mee met de samenleving van Heeze.

Frank als bestuurder van één van de wagens van de parade.

Bestuur

Sinds 2018 is Frank geen deelnemer meer aan de Brabantsedag. Hij is toen gestart als vrijwilliger in het bestuur van de Stichting Brabantsedag in de functie ‘Hoofd parade’ en daar bijna het hele jaar druk mee.

Van september tot en met november werkt een team van vijf mensen aan het thema voor de volgende editie. Wat zijn de eisen? Hoe wordt het thema gepresenteerd? Dan is het de beurt aan de ontwerpteams van de bouwgroepen. Zij leggen in januari hun plan ter controle voor aan het stichtingsbestuur. Die controleert de ideeën op veiligheid en de kaders van het thema maar kijken ook naar originaliteit ten opzichte van de andere groepen. Van februari tot juni beginnen de voorbereidingen voor de bouw: ontwerptekeningen, kostuum-ideeën en nog veel meer.

In de loop der jaren is de regeldruk voor de Brabantse dag toegenomen. Dat geldt voor het stichtingsbestuur maar ook voor de bouwgroepen. Zo moet er inmiddels ook gewerkt worden volgens de actuele regelgeving rond arbo & veiligheid. Verzekeringen moeten worden afgesloten. Er moeten vergunningen komen. Dit maakt dat het hele proces minder spontaan kan verlopen dan bij de eerste edities van de Brabantsedag. Alle bouwgroepen hebben eigen statuten gekregen, zijn officiële stichtingen geworden of inmiddels georganiseerd als formele verenigingen. Het bestuur van de Brabantsedag ondersteunt waar nodig en de lijntjes met de gemeente zijn goed.

Ook het werken in de zomerperiode levert wel eens moeilijkheden op: langere levertijden op materialen of leveranciers die vakantie hebben. Dit alles vraagt creativiteit van bouwgroepen en van het bestuur.

De parade

Een heel jaar is er dus naar de parade toegewerkt. Voor alle bouwers, gelegenheidsacteurs, technische vrijwilligers, ondersteuners voor de bouwgroepen, het bestuur van de parade en anderen die helpen de parade praktisch in goede banen te leiden is het moment van de waarheid aangebroken.

Er gaat veel creativiteit in de wagens zitten. Het thema van 2022 was ‘Met verve’ en er werden dan ook veel historische schilderijen aangehaald. Maar: ook actuele problematiek is aangekaart. Zo was er een wagen die de strijd tegen de ‘plastic soup’ verbeelde. Een wagen die afvaldumping in de Peel aan de kaak stelde. Maar ook een wagen die beeldvorming op social media aanhaalde.

Voor Frank gaan de werkzaamheden ook gewoon door: de laatste tribunes worden opgebouwd, de wagens worden opgesteld en de jury wordt gebriefd. Na de parade is er een maaltijd voor de wagenbouwers en deelnemers en daarna start het juryproces. Want welke wagen was het mooist? Welke zat technisch goed in elkaar? En hoe zit het met de kostuums, de acts en de grime?
De dag wordt afgesloten met een geweldig feest waarop ook de prijsuitreiking plaatsvindt. De spanning en de onderlinge competitie stijgt weer even en de eeuwige roem gaat dit jaar naar: Vriendenkring De Rijten.

En als dan in de dagen na het feest de wagens weer worden afgebroken en de tenten uit het dorp verdwijnen rest maar één ding: wachten op de volgende editie. De Brabantsedag brengt dynamiek in het dorp, is dynamisch en brengt vooral heel veel gezelligheid. Zolang er wagenbouwers zijn, zolang er acteurs meedoen aan de parade en zolang er publiek is zal de Brabantsedag als traditie levensvatbaar blijven voor de toekomst.