Grensoverschrijdend gedrag in de erfgoedsector: een eerste stap naar een veiligere vrijwilligersomgeving
Vrijwilligerswerk in de erfgoedsector draait om passie, betrokkenheid en samenwerking. Of je nu in een museum werkt, een archief beheert of een monument helpt onderhouden, een veilige en respectvolle omgeving is essentieel. Helaas komt grensoverschrijdend gedrag ook in deze sector voor. Wat kun je als organisatie, bestuur, medevrijwilliger of omstanders doen om dit te herkennen en aan te pakken? FARO, het Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, schreef een uitgebreid artikel over het thema grensoverschrijdend gedrag. Hieronder lichten we de kernpunten uit. Op de website van FARO kun je het volledige artikel lezen.
Wat is grensoverschrijdend gedrag?
Grensoverschrijdend gedrag omvat verschillende vormen van ongewenst gedrag, zoals intimidatie, discriminatie, (seksueel) ongepast gedrag en pesten. Het is gedrag dat de ander kwetst, manipuleert of een onveilige situatie creëert. Dit kan zich afspelen tussen vrijwilligers onderling, maar ook tussen medewerkers en bezoekers of binnen een organisatiecultuur.
Soms is het gedrag duidelijk ongepast, maar in andere gevallen kan het lastiger te herkennen zijn. Bijvoorbeeld wanneer iemand structureel buitengesloten wordt of subtiele opmerkingen ontvangt die ongemak veroorzaken. Belangrijk is om te erkennen dat niet de intentie van de dader, maar het effect op het slachtoffer centraal staat.
De rol van erfgoedorganisaties
Een organisatie heeft de verantwoordelijkheid om een veilige werk- en vrijwilligersomgeving te bieden. Dit kan door:
- Een helder integriteitsbeleid op te stellen, waarin duidelijk is wat wel en niet acceptabel gedrag is.
- Vertrouwenspersonen aan te stellen waar vrijwilligers terechtkunnen bij vragen of meldingen.
- Trainingen en gesprekken te organiseren om bewustzijn te creëren over het herkennen en voorkomen van grensoverschrijdend gedrag.
- Duidelijke procedures vast te leggen over hoe meldingen worden behandeld en welke stappen worden ondernomen.
Wat kun je doen als omstander?
Merk je grensoverschrijdend gedrag op? Dan kun je als collega-vrijwilliger een belangrijke rol spelen. Dit betekent niet dat je direct moet ingrijpen, maar wel dat je aandacht hebt voor signalen en indien nodig ondersteuning biedt. Je kunt bijvoorbeeld:
- Het slachtoffer laten weten dat je het gedrag hebt opgemerkt en er voor hen bent.
- Het onderwerp bespreekbaar maken binnen de organisatie.
- Eventueel zelf melding maken als je ziet dat iemand anders dat niet durft.
Door niet weg te kijken, draag je bij aan een veiligere omgeving voor iedereen.
Een eerste stap: bewustwording en actie
Grensoverschrijdend gedrag is een complex en gevoelig onderwerp, maar door het bespreekbaar te maken en beleid te ontwikkelen, zetten erfgoedorganisaties en vrijwilligers samen een stap in de goede richting.
Heb je te maken met grensoverschrijdend gedrag binnen jouw erfgoedorganisatie? Of wil je werken aan een veilige en respectvolle omgeving voor anderen binnen jouw vrijwilligerswerk? In elke provincie kun je advies op maat vragen aan een erfgoedparticipatiecoach.
Afbeelding door Ingrid und Stefan Melichar van Pixabay