Wat is de betekenis van je collectie? En hoe kan de collectie het best bewaard worden? In dit artikel vind je een overzicht van tools die essentieel zijn voor collectiebeheer. Wanneer je meer de diepte in wilt gaan, kun je hier vervolgens ook publicaties downloaden over collectiewaardering, het opstellen van een collectieplan, het omgaan en afstoten van schenkingen of objecten.
Collectiewaardering
Een voorwerp dat helemaal niet uniek is, kan toch van grote waarde zijn en in een collectie ondergebracht worden. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Bijvoorbeeld omdat het van een bekend persoon geweest is, omdat het ooit gemaakt is in de eigen regio of omdat het heel oud is. Die context geeft betekenis aan het voorwerp. Bij museumcollecties gaat het niet om de financiële, maar juist om andere waarden. Wat betekent dit voorwerp voor onze samenleving? Die waarde wil het museum zo goed mogelijk beschrijven, zodat de (onzichtbare) betekenis aan het object verbonden blijft en aan de bezoeker kan worden toegelicht. Eén van de kerntaken van een collectiebeherende instelling – museum, archief, heemkundekring – is dus collectiewaardering, het onderzoeken en benoemen van de culturele waarde.
Voor je aan de slag gaat met het waarderen van je collectie, is het van belang dat je goed voorbereid bent. Waar moet je aan denken en wat moet je op orde hebben? De instructiefilm helpt jou op weg.
Op de Museale Weegschaal
De Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed ontwikkelde de tool ‘Op de museale weegschaal’, een methodiek om in zes stappen waarde aan museale objecten en (deel)collecties toe te kennen. Een praktisch toepasbaar instrument, aan de praktijk getoetst voor toepassing in jouw collectiebeherende instelling.
Collectieplan
Naast het waarderen van je collectie, is het ook verstandig om te weten hoe je met de collectie en beschikbare ruimte om kunt gaan. Want overvolle depots, een gebrek aan middelen en mensen om goed zorg te dragen voor alle objecten, of het moeten sluiten van je instelling, zijn uitdagingen die veel musea, heemkundekringen en overheden zullen herkennen. Overgaan tot het afstoten van (een deel van) de collectie is dan een oplossing. Overhaaste en verkeerde beslissingen kunnen de collectie in gevaar brengen. Bij het afstoten van een collectie is het dan ook van groot belang dat je bedachtzaam en transparant te werk gaat.
Een collectieplan is een onmisbaar hulpmiddel bij het collectiebeheer. Het biedt inzicht in de collectie en geeft structuur en duidelijkheid bij het ontwikkelen van het collectiebeleid. Deze uitgave helpt je bij het opstellen van een collectieplan. De PDF ‘Een collectieplan schrijven? Dat doe je zo! ondersteunt bij het opstellen van een collectieplan. Het werd ontwikkeld door de RCE/FARO/Museumvereniging/Vlaamse gemeenschapscommissie in 2021.
Wat te doen wanneer je nieuwe collecties krijgt aangeboden?
En dan staat er ineens iemand bij de balie met een doos, en nog meer in de auto: “We ruimden de zolder van onze overleden moeder op, en die had nog …. uit de tijd van haar ouders bewaard”. De gevers en schenkers verkeren vaak in de veronderstelling dat het museum met zulke giften enorm in z’n nopjes is. En in sommige gevallen is dat ook zo. Maar hoe bepaal je wat je wel en niet wilt aannemen, en hoe instrueer je je vrijwilligers aan de balie, die deze vragen krijgen, en de collega’s van de collectie ontzettend behulpzaam kunnen zijn in dit soort gevallen, mits ze weten hoe te handelen?
Leidraad Afstoten van Museale Objecten
Meer lezen over collectiebeheer?
Nog niet uitgelezen over collectiebeheer en wil je meer weten? Lees verder over collectiebeleid op de website van museumconsulenten.
(Foto: Kempenmuseum De Acht Zaligheden, Fotograaf: Mees van den Ekart)